جراحي فك يا ارتوگناتيك ناهنجاري هاي اسكلتي و دنداني مانند نامرتبي دندان ها را بهبود بخشيده و اختلالات فك فوقاني يا تحتاني (يا هر دو) را بر طرف مي سازد. اين جراحي گاهي اوقات به تنها و گاهي نيز در صورت وجود مشكلات بيشتر و اساسي به صورت مكمل و در كنار ارتودنسي دندان ها انجام مي شود. جراحي ارتوگناتيك با بهبود عملكرد فك، علاوه بر كمك به جويدن و بلع، صحبت كردن و تنفس بهتر، تاثير زيادي در زيبايي ظاهر هر فرد داشته و با ايجاد تقارن در صورت، بر زيبايي چهره افراد موثر است. اين جراحي زير مجموعه اي از دندان پزشكي بوده و يك كار تيمي است كه با همكاري جراح دهان، فك و صورت و متخصص ارتودونسي انجام مي شود.
فك طبيعي چه فكي است؟
فك طبيعي و سالم فكي است كه دندان آسياي فك بالا و فك پايين به صورت مناسب در هم فرو مي روند. دندان هاي جلويي فك بالا طوري روي دندان هاي جلوي فك پايين قرار مي گيرند كه حدود يك تا دو ميلي متر از دندان هاي پاييني جلوتر هستند. هر حالتي به غير از اين باشد، فك و دندان ها دچار ناهنجاري بوده و فرد جهت اصلاح اين وضعيت به ارتودنسي و جراحي فك نياز دارد.
تغيير چهره با جراحي فك
همان طور كه به آن اشاره شد، جراحي فك مي تواند منجر به تغيير چهره بيمار شود كه اين تغييرات طيف گسترده و متنوعي را شامل مي شود. طي اين عمل بي نظمي آرواره ها و دندان ها و بي نظمي اسكلتي بر طرف شده، نواقص چهره فرد اصلاح شده و فرد به ظاهر بهتري دست مي يابد. جراحي فك مي تواند صرفا جنبه زيبايي داشته يا با هدف بهبود عملكرد فك و تغيير در بايت صورت گيرد. اما در هر دو حالت انسداد دندان ها و زيبايي صورت به صورت توامان مورد توجه قرار گرفته و برنامه درماني و نتيجه حاصله شامل هر دو مورد خواهد شد. اگر به قصد تغيير چهره و بهبود زيبايي ظاهري مايل به انجام جراحي ارتوگناتيك هستيد، اين نكته را در نظر داشته باشيد كه انجام معاينات داخل دهاني پيش از جراحي امري مهم و ضروري است. چرا كه در اين جراحي موقعيت دندان ها و نحوه قرار گيري آن ها نسبت به هم بسيار حائز اهميت بوده و همين مسئله تاثير به سزايي در زيبايي چهره فرد دارد. يكي از مهم ترين اهدافي كه جراحي فك آن را محقق مي سازد، مقايسه خط وسط دندان يعني خط بين سمت چپ و راست نسبت به خط وسط صورت و تراز كردن آن ها مي باشد. در صورت تراز نبودن ارتودنسي و جراحي فك به عنوان روش هاي درماني انجام مي شوند. در چنين شرايطي بيشتر از هر چيزي اصلاح و بر طرف كردن انحراف اهميت دارد و اين عدم تقارن اغلب در در يكي از دو فك ديده مي شود.
بهترين مناسب ترين سن براي انجام جراحي فك چند سالگي است؟
از آن جايي كه رشد فك در سنين 18 تا 25 سالگي به نهايت خود رسيده و از آن به بعد متوقف مي شود، مي توان گفت كه بهترين سن براي انجام جراحي فك و اعمال تغييرات و اصلاحات همين بازه سني مناسب ترين دوره است. چرا كه در اين دوره بلوغ استخواني فرد به اتمام رسيده و امكان ايجاد تغيير چهره وجود دارد. البته اين بازه سني زماني اهميت دارد كه فرد تنها به قصد بر طرف ساختن نواقص ظاهري و جهت بهبود ظاهر قصد انجام جراحي ارتوگناتيك را داشته باشد؛ اگر فك فرد مشكل اساسي داشته و اين جراحي جنبه درماني داشته باشد، سن بيمار مسئله چندان مهمي نبوده و در هر سني مي توان به منظور بهبود عملكرد فك و دندان ها جراحي فك را انجام داد.
چه كساني به جراحي فك نياز دارند؟
در صورت مشاهده ناهنجاري در فك و دندان ها روش هاي درماني مختلفي مورد استفاده قرار مي گيرد كه ارتودنسي و جراحي ارتوگناتيك از جمله اين روش ها به شمار مي روند. در صورتي كه امكان بهبود اين اختلالات با ارتودنسي فراهم نباشد، جراحي فك به عنوان روش درماني تكميلي انجام مي شود. عوامل متعددي مي توانند منشا نامرتب بودن دندان ها باشند. اين مشكلات ممكن است ژنتيكي و مادرزادي بوده و فرد از بدو تولد با آن ها دست به گريبان باشد يا تكاملي بوده و با رشد فرد و افزايش سن ايجاد شده باشند. از ديگر عواملي كه مستقل از سن مي تواند موجب بروز اين ناهنجاري ها شود. آسيب فك و مفاصل فك و نيز پاتولوژي (يعني مراكز رشد غيرعادي، تومورها و غيره) است. از جمله علائم و نشانه هايي كه مي توانند بيانگر وجود مشكلاتي در ناحيه فك و دندان ها باشند مي توان به عدم تقارن صورت، رشد بيشتر يا كمتر از حد طبيعي در هر دو فك، عدم قرارگيري دندان ها روي يكديگر، وجود مشكل و ناتواني در خوردن و جويدن، مشكلات تنفسي، مشكلات گفتاري ناشي از ناهنجاري، اپن بايت (روي هم قرار نگرفتن دندان هاي جلويي و عقبي روي هم هنگام بسته بودن دهان)، درد در عضلات يا مفاصل فك و … اشاره كرد.
آيا عدم تقارن جزئي در صورت نياز به جراحي دارد؟
جراحي فك يا در فك بالا، يا در فك پايين و يا در صورت لزوم بر روي هر دو فك انجام مي شود؛ اغلب اوقات به منظور بهبود فرم صورت جراحي در فك بالا و جهت اصلاح عملكرد فك و بايت مناسب جراحي بر روي فك پايين صورت مي گيرد. در برخي موارد نياز است كه جراح پس از جراحي تغيير موقعيت فك و قرار دادن آن در جاي صحيح به منظور فرم دادن به عمل جراحي و تثبيت موقعيت جديد سمتي كه بزرگ شده را كمي كوچك كند.
يكي از نكاتي كه پيش از جراحي فك بايد به آن توجه كرده و تمام جوانب آن را بسنجيد اين است كه آيا صحيح است كه صرفا به دليل عدم تقارن جزئي صورت و به خاطر جنبه زيبايي به سراغ جراحي فك رفته و اين كار را انجام دهيد يا خير؟! پيشنهاد مي كنيم در صورت عدم وجود مشكل عملكردي در فك بهتر است به جاي جراحي فك از روش هاي اصلاحي و ترميمي ديگري استفاده كنيد. اگر عدم تقارن مربوط به عضلات باشد مي توان از تزريق بوتاكس به عنوان راهكار ايمن تر و مناسب تر جايگزين جراحي ارتوگناتيك استفاده كرد.
آيا بعد از جراحي فك فرم بيني تغيير مي كند؟
يكي از پرسش هايي كه بسياري از متقاضيان انجام عمل جراحي فك مطرح مي كنند اين است كه آيا اين جراحي روي فرم بيني تاثيرگذار است يا خير؟
در پاسخ به اين پرسش بايد گفت جراحي فك ممكن است بر فرم بيني نيز موثر باشد اما لزوما پس از جراحي ارتوگناتيك فرم و شكل بيني تغيير نمي كند. به طور كلي مي توان اين گونه نتيجه گيري كرد كه پس از جراحي ممكن است موقعيت بيني تان نسبت به فك بالايي تان كمي تغيير كرده و جلوتر يا عقب تر برود. اين نكته را نيز فراموش نكنيد كه پس از جراحي فك صورت متورم شده و اين تورم فك تا حدود 4 ماه پس از جراحي نيز از بين نمي رود. بنابراين نمي توان بلافاصله پس از عمل فرم نهايي چهره را تشخيص داد و تا زمان از بين رفتن اين تورم و رسيدن به يك نقطه ثابت، فرم صورت و موقعيت بيني تغيير خواهد كرد. به طور كلي بايد گفت كه چهره شما پس از جراحي فك هارموني بهتر و بيشتري داشته و طي جراحي ارتوگناتيك آندر بايت و كراس بايت توازن فك ايجاد شده و موقعيت فك و بيني نسبت به جاهاي درست شان تنظيم مي شود. بنابراين چند ماه پس از جراحي چهره شما تغيير كرده و بيني و كل صورت تان متفاوت به نظر خواهد رسيد.
آيا امكان درمان ارتودنسي و جراحي فك فرم در يك بازه زماني وجود دارد؟
يكي از مهم ترين عناصر زيبايي هر چهره اي لبخند است. لبخند زيبا زماني ايجاد مي شود كه دندان هاي سالم و مرتب و فرم لب زيبايي داشته باشيم. از اين رو نامرتب بودن دندان ها مي تواند مسئله بسيار مهمي تلقي شده و تاثير زيادي بر زيبايي ظاهر شما داشته باشد. افرادي كه دچار ناهنجاري ها در ناحيه فك و مشكلات دهان و دندان هستند، از نظر ظاهر دچار نقص بوده و همين امر مي تواند بر اعتماد به نفس آن ها موثر باشد. آن ها ترجيح مي دهند لبخند خود را از ديگران مخفي كرده و با لبان بسته لبخند مي زنند. اين افراد مي توانند جهت اصلاح و بهبود وضعيت دندان هاي خود از ارتودنسي استفاده كنند و زيبايي و اعتماد به نفس از دست رفته خود را باز يابند. در اين روش درماني پزشك بعد از بررسي و معاينه استخوان فكين و دندان ها برنامه درماني را تعيين كرده و بسته به شرايط فرد و نياز وي ارتودنسي يا ارتودنسي همراه با جراحي فك (در صورت وجود مشكل در ساختار و عملكرد فك) را به كار مي گيرد كه علاوه بر بهبود زيبايي فرد، مشكلات وي در صحبت كردن و جويدن و بلع را نيز بر طرف مي سازد.